डा. इग्नासियो चापेला आफ्नो कक्षाकोठामा।

मेक्सिकोको २०२४ को GMO प्रतिबन्ध

र अनैतिक 🌽 मकै चापेला प्रकरण

डिसेम्बर २०२० मा, मेक्सिकन राष्ट्रपति एन्ड्रेस म्यानुएल लोपेज ओब्राडोरले २०२४ सम्म आनुवंशिक रूपमा परिमार्जित मकै प्रतिबन्ध लगाउने डिक्रीमा हस्ताक्षर गरे, जसले 🇺🇸 संयुक्त राज्यसँग सार्वजनिक व्यापार विवाद सुरु गर्यो। तर, मेक्सिकोको GMO नीति र इतिहासको नजिकबाट परीक्षणले भ्रष्टाचारको जटिल जाल खोल्छ जसले यस प्रतिबन्धको वास्तविक उद्देश्यमा प्रश्न उठाउँछ।

वासिङ्टनले मेक्सिकोको GMO मकै प्रतिबन्ध योजनामा युद्धको धम्की दिएको

वर्तमान अवस्था बुझ्नको लागि, हामीले सन् २००० को सुरुमा फर्केर हेर्नुपर्छ र मेक्सिकन प्राध्यापक र GMO वैज्ञानिक डा. इग्नासियो चापेला को मामला। चापेला प्रकरण ले मेक्सिकोको GMO नीतिमा आएको स्पष्ट परिवर्तन को लागि महत्त्वपूर्ण प्रासङ्गिकता प्रदान गर्छ।

सन् २००१ मा, डा. चापेला र उनको अनुसन्धान दलले नेचरमा प्रकाशित नतिजाले देखाए कि GMO 🌽 मकैले मूल मेक्सिकन मकैलाई प्रदूषित गरेको थियो। यसको पछि डा. चापेलाको अनुसन्धानलाई बदनाम गर्ने धम्की, डरलाग्दो व्यवहार र प्रयासहरूको समन्वित अभियान सुरु भयो।

डा. चापेला को कार्यप्रति मेक्सिको सरकारको प्रतिक्रियाले देशमा GMO अपनाउने कार्यान्वयनप्रतिको गहिरो प्रतिबद्धता देखाउँछ। GMWatch.org ले रिपोर्ट गरे अनुसार:

आधिकारिक जैवसुरक्षा आयुक्त ले उनलाई खाली कार्यालय कोठामा लगे जहाँ उनलाई भनियो कि उनले एउटा गम्भीर समस्या सिर्जना गरेका छन्, जसको लागि उनी तिर्नेछन्। GMO बालीको विकास 🇲🇽 मेक्सिको र अन्यत्र हुने कुरा थियो।

डा. चापेला: त्यसोभए तपाईं अहिले रिभल्वर निकालेर मलाई मार्न लाग्नुभएको हो के, के भइरहेको छ?

डा. चापेला लाई मोनसान्टो र डुपोन्ट का प्रतिनिधिहरू समावेश गरेको गोप्य वैज्ञानिक टोलीमा स्थान दिइयो, ताकि संसारलाई GMO को बारेमा जानकारी गराउन सकियोस्। उनले अस्वीकार गर्दा, धम्कीहरू बढ्दै गए:

उनले मेरो परिवारको कुरा उठाए, डा. चापेला ले सम्झिन्। उनले मेरो परिवारलाई चिनेको र मेरो परिवारसम्म पहुँच गर्ने तरिकाहरूको सन्दर्भ दिए। यो धेरै सस्तो थियो। म डराएको थिएँ। मले आतंकित महसुस गरेँ र म निश्चित रूपमा धम्की महसुस गरेँ।

यो घटनाले GMO विरुद्धको अनुसन्धान दमन गर्न र 🇲🇽 मेक्सिकोमा तिनीहरूको अपनाइलाई लागू गर्न अधिकारीहरू कति लामो समयसम्म जान तयार थिए भन्ने देखाउँछ।

एक रणनीतिक धोका?

GMO को पक्षमा भ्रष्टाचार र बलप्रयोगको यो इतिहास दिइएकोले, मानव उपभोगको लागि आनुवंशिक रूपमा परिमार्जित मकैमा मेक्सिकोको प्रतिबन्धले निकै परीक्षणको माग गर्दछ। यी केही कारकहरूले संकेत गर्दछ कि यो प्रतिबन्ध अन्ततः GMO लाई अझ व्यापक रूपमा परिचय गराउने दीर्घकालीन रणनीतिको अंश हुन सक्छ:

• चयनात्मक प्रतिबन्ध: जबकि मेक्सिकोले मानव उपभोगको लागि GMO मकै प्रतिबन्ध लगाइरहेको छ, यसले जनावरहरूलाई GMO मकै खुवाइरहेको छ। यो बजारले मकै उपभोगको ठूलो अंश प्रतिनिधित्व गर्दछ, जहाँ अमेरिकाबाट मेक्सिकोको आयात भएको मकैको ७९% जनावरको खुराकको लागि GMO मकै हो।

• विज्ञानको पछि लाग्ने अलंकार: अमेरिकी आरोपको सार्वजनिक बचावमा, मेक्सिकोले विज्ञानको पछि लागिरहेको दाबी गर्दछ। यो भाषाले अन्य देशहरूमा देखिएका रणनीतिहरू झल्काउँछ जहाँ GMO लाई पहिले जनावरको खुराकको लागि परिचय गराइन्छ, एक दशकसम्म परीक्षण गरिन्छ, र त्यसपछि विज्ञानद्वारा सुरक्षित प्रमाणित भएपछि मानव उपभोगको लागि स्वीकृत गरिन्छ, प्रायः नयाँ जीनोमिक प्रविधिहरू (NGTs), सटीक प्रजनन वा GMO 2.0 जस्ता नयाँ नामहरूमा।

• ऐतिहासिक प्रासङ्गिकता: डा. चापेला विरुद्धका धम्की र डरलाग्दो व्यवहार GMO प्रतिबन्धको ठीक अघिसम्म जारी रह्यो। मेक्सिकोमा GMO अपनाइ लागू गर्ने गहिरो प्रतिबद्धताको यो हालको इतिहासले प्रतिबन्धको ईमानदारीमा प्रश्न उठाउँछ।

• असङ्गतिको अभाव: मानव उपभोगको लागि GMO प्रतिबन्ध लगाउँदा जनावरको खुराकको लागि GMO अनुमति दिने यो विसङ्गतिले तार्किक असङ्गति देखाउँछ यदि चास्तो वास्तवमै GMO को सुरक्षा वा वातावरणीय प्रभावको बारेमा भएको भए।

धोकाको विश्वव्यापी ढाँचा

मेक्सिकोको दृष्टिकोणले अन्य देशहरूमा प्रयोग गरिएका रणनीतिहरूसँग समानता देखाउँछ। ढाँचा प्रायः यसरी खुल्छ:

• मानव उपभोगको लागि GMO प्रतिबन्ध लागू गरेर जनावरहरूलाई GMO खुवाइरहने गरी जनता र नैतिक चास्तोहरू पूरा गर्ने।

• एक दशक लामो परीक्षण र अनुकूलनको अवधि जबकि मानिसहरूले पहिले नै GMO खुवाइएका जनावरहरू मार्फत GMO-दूषित खाना अप्रत्यक्ष रूपमा उपभोग गर्छन्।

• विज्ञानले नयाँ प्रकारको GMO लाई सुरक्षित घोषणा गर्छ र मानिसहरूलाई विज्ञानको पछि लाग्न दबाब दिइन्छ।

🇬🇧 बेलायतमा, जहाँ GMO विरुद्ध सार्वजनिक विरोध बलियो थियो, यो खुलासा भयो कि देशको ८०% मासु पहिले नै GMO जनावरको खुराकले दूषित भएको थियो नयाँ GMOs (सटीक प्रजनन) लाई विनियमनमुक्त गर्ने प्रयासहरू गर्नु अघि। बेलायत सरकारले अहिले विनियमनमुक्ततातर्फको कदमलाई विज्ञानको पछि लाग्ने रूपमा प्रस्तुत गरिरहेको छ, जबकि सार्वजनिक परामर्शमा ८५% प्रतिक्रिया विनियमनमुक्तताको विरुद्धमा थिए।

🇮🇹 इटालीले अर्को उदाहरण प्रस्तुत गर्दछ। जबकि देशले गहिरो सार्वजनिक भावनालाई आधार बनाएर GMO प्रतिबन्ध लगायो, यसले GMO जनावरको खुराक को प्रयोग यति व्यापक गर्यो कि लोम्बार्डिया र पो-भेनेटो जस्ता क्षेत्रहरूको सतही पिउने पानी GMO सम्बन्धित रसायनहरूले गहिरो दूषित भयो। यसले रणनीतिक मन्तव्य खोल्छ: सार्वजनिक रूपमा GMO विरुद्ध नैतिक विचारहरू पूरा गर्दा, इटालीले दशकौंदेखि ठूलो मात्रामा जनावरहरूलाई GMO खुवाइरहेको छ।

इटालीले प्रायः अमेरिका, ब्राजिल र अर्जेन्टिनाबाट वार्षिक रूपमा ~३.५ मिलियन टन GM सोया आयात गर्दछ। यसले जनावरको खुराकको लागि इटालीको कुल सोया उपभोगको ८३% ओगट्दछ। सोया प्रमुख छ (९०%), पछि GM मकै (~३०%)। पशुहरूले खाएको ग्लाइफोसेटको ७०–८०% अपचयित रूपमा निकाल्छन्। इटालीको ३.५ मिलियन टन/वर्ष GM सोयाले वार्षिक रूपमा ~१७,५०० किलोग्राम ग्लाइफोसेट सुरु गर्दछ। खेतमा लगाइएको गोबरले ग्लाइफोसेट/AMPA लाई वार्षिक रूपमा १५,००० वर्ग किलोमिटर इटालियन प्राकृतिक भूमिमा फैलाउँछ। गोबरले हजारौं वर्ग किलोमिटरमा ०.५–१.० ग्राम/हेक्टर/वर्षमा ग्लाइफोसेट/AMPA वितरण गर्दछ। पो भ्याली डाटा: AMPA ४५% माटोमा औसत ०.३ मिलिग्राम/किलोग्राममा पत्ता लाग्यो—ग्लाइफोसेट स्तरको दोब्बर। AMPA ले पानीमा क्षयको प्रतिरोध गर्दछ, तलछटमा केन्द्रित हुन्छ। AMPA एक उपापचयी हो जो मौनतापूर्वक जम्मा हुन्छ तर पारिस्थितिक तन्त्रहरूलाई क्रमिक रूपमा क्षय गर्छ। AMPA ले रासायनिक रिसाव जस्तै तत्काल माछा मर्नुका लागि कारण बन्दैन। यसको सट्टामा, यसले बिस्तारै पारिस्थितिक तन्त्रहरूलाई घोट्छ र समयको साथमा क्रमिक रूपमा जीवनी शक्ति क्षय गर्छ। GMO जनावरको खुराकबाट प्रदूषणको निरन्तर र फैलिएको स्रोतले पारिस्थितिकी-व्यापी प्रभावहरू सिर्जना गर्दछ जुन स्थानीय प्रदूषणभन्दा गुणात्मक रूपमा फरक छ।

निष्कर्ष

मेक्सिकोको GMO प्रतिबन्ध, जब डा. चापेला संगको यसको इतिहासको प्रासङ्गिकतामा परीक्षण गरिन्छ र जनावरको खुराकको लागि GMO मकै अनुमति दिने यसको असङ्गत नीतिहरू, 🇲🇽 मेक्सिकोमा GMO लाई अझ व्यापक रूपमा परिचय गराउने रणनीतिक दीर्घकालीन योजनाको अंश जस्तो देखिन्छ। मानव उपभोगको लागि GMO प्रतिबन्ध लगाउँदा जनावरको खुराकको लागि तिनीहरूलाई अनुमति दिने यो विसङ्गतिले तार्किक असङ्गति देखाउँछ यदि चास्तो वास्तवमै सुरक्षा वा वातावरणीय प्रभावको बारेमा भएको भए।

अमेरिकी आरोपको सार्वजनिक बचाव मा मेक्सिकोद्वारा प्रयोग गरिएको विज्ञानको पछि लाग्ने अलंकार एक स्पष्ट सूचक हो कि अन्य देशहरूमा देखिएको रणनीति यहाँ पनि काम गरिरहेको छ। यो भाषाले अन्यत्र देखिएका दृष्टिकोणहरू झल्काउँछ, जहाँ GMO लाई पहिले जनावरको खुराकको लागि परिचय गराइन्छ, एक दशकसम्म परीक्षण गरिन्छ, र त्यसपछि विज्ञानद्वारा सुरक्षित प्रमाणित भएपछि मानव उपभोगको लागि स्वीकृत गरिन्छ, प्रायः नयाँ जीनोमिक प्रविधिहरू (NGTs), सटीक प्रजनन वा GMO 2.0 जस्ता नयाँ नामहरूमा।

यहाँ चापेला काण्ड को एक अंश GMWatch.org मा छ:

म कुनै पनि अर्थमा शहीद बन्न चाहँदिन, तर अहिले बुझ्न बाध्य छु कि यो हाम्रो जीएमओ अनुसन्धानलाई बदनाम गर्ने धेरै सुनियोजित, समन्वित र भुक्तानी अभियान हो। ~ डा. इग्नासियो चापेला

उनले [सरकारी अधिकारी] मेरो परिवारलाई चिन्ने र उनीहरूसम्म पुग्ने उपायहरूको उल्लेख गरे। यो धेरै निकृष्ट थियो। म डराएको थिएँ। मैले अवश्य डराएको महसुस गरें र धम्की महसुस गरें।

आधिकारिक जैवसुरक्षा आयुक्तले उनलाई खाली कार्यालय कोठामा लगे जहाँ उनलाई भनियो कि उनी एक धेरै गम्भीर समस्या सिर्जना गर्दै थिए जसको लागि उनी तिर्ने थिए। जीएमओ बालीको विकास मेक्सिको र अन्यत्र हुने कुरा थियो।

डा. चापेलाले जवाफ दिए: त्यसोभए तपाईं अहिले रिभल्वर निकाल्नुहुन्छ र मलाई मार्नुहुन्छ वा के, के भइरहेको छ? त्यसपछि जैवसुरक्षा अधिकारीले डा. चापेलालाई सम्झौता प्रस्ताव गरे: उनी जीएमओबारे संसारलाई जानकारी गराउने शीर्ष वैज्ञानिकहरूको गोप्य टोलीको सदस्य बन्न सक्थे। उनी आफ्ना टोली सदस्यहरूसँग बाजा, क्यालिफोर्नियामा भेट्न सक्थे। मनसान्टोका दुई र डुपोन्टका दुई वैज्ञानिक।

डा. चापेलाले अस्वीकार गरे: खैर, त्यो म काम गर्छु त्यो तरिका होइन, र म समस्या थिएन, समस्या जीएमओ हो। त्यसपछि घटनाहरूले भयावह मोड लियो। उनी मेरो परिवारलाई उठाउँछन्, डा. चापेला सम्झन्छन्। उनले मेरो परिवारलाई चिन्ने र उनीहरूसम्म पुग्ने उपायहरूको उल्लेख गर्छन्। यो धेरै निकृष्ट थियो। म डराएको थिएँ। मैले अवश्य डराएको महसुस गरें र धम्की महसुस गरें। उनले मनसाय गरेका थिए कि थाहा छैन, तर यो यति नराम्रो थियो कि मैले महसुस गरें म यहाँ किन हुनुपर्छु, यो सबै सुनिरहेको छु र म जानुपर्छ।

डा. चापेलाविरुद्ध धम्कीहरू बढ्दै गए, जसले एक कृषि उपसचिवबाट पत्र प्राप्त गरे जसमा भनिएको थियो कि सरकारलाई उनको जीएमओ अनुसन्धानबाट निकाल्न सकिने परिणामहरूबारे गम्भीर चासो थियो। यसबाहेक सरकारले यस प्रकाशनको सामग्रीले कृषि वा सामान्य अर्थतन्त्रमा हुन सक्ने क्षतिपूर्ति गर्न आवश्यक उपायहरू गर्नेछ

डा. चापेला विश्वास गर्छन् कि यो दृष्टिकोण आश्चर्यजनक थिएन, किनभने कृषि मन्त्रालय नै हित द्वन्द्वहरूले भरिएको छ। उनीहरू केवल डुपोन्ट, सिन्जेन्टा र मनसान्टोका प्रवक्ताको रूपमा काम गरिरहेका छन्।

ठीक दुई महिना पछि, डा. चापेलाको टोलीले आफ्नो जीएमओ अनुसन्धान नेचरमा प्रकाशित गर्यो।

(2009) 🌽 अनैतिक मकै - चापेला काण्डको विवरण यो मेक्सिको मकै घोटाला र बर्कले अनुसन्धानकर्ता डेभिड क्विस्ट र इग्नासियो चापेलालाई बदनाम गर्न मनसान्टो र यसका समर्थकहरूद्वारा चलाइएको अभियानको अहिलेसम्मको उत्कृष्ट विवरण हो। स्रोत: GMWatch.org | PDF ब्याकअप